پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ مشهور و معروف در نزد مسلمانان، اقامه نماز به عربی صحیح است. علمای اسلام بر درست تلفظ کردن حروف و کلمات نماز به‌صورت عربی اصرار دارند و آن را از شرایط صحت نماز می‌دانند. با این وجود، مکتب فقهی ابوحنیفه می‌گوید: نماز را به هر لغتی می‌توان اقامه کرد و عربی بودن در نماز شرط نیست. و فرقی بین فرد عاجز و قادر نیست. بلکه حتی افرادی که قادر به یادگیری نماز به‌صورت عربی صحیح هستند، نیز می‌توانند نماز را به لغات دیگر اقامه کنند. به این صورت که فارس زبانان به فارسی نماز بخوانند و ترکی زبان‌ها به ترکی و ...
فقهای حنفی برای اثبات این مدعی دلایلی اقامه کرده‌اند:[1]
1. اصل در نماز؛ فهم معنی است و لفظ برای دلالت بر معنی وضع شده است و چون نماز برای مناجات است، پس استفاده از لفظ عربی لازم نیست.
2. لفظ، به ذاته مقصود خداوند نیست. زیرا خداوند فرمود: ما قرآن را آسان کردیم. «وَ لَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّكِر.[قمر/17، 22، 32، 40] و يقيناً ما قرآن را براى پند گرفتن آسان كرديم، پس آيا پند گيرنده‏‌اى هست؟» و همچنین فرمود: «فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآن‏.[مزمل/20] آن‌چه را از قرآن براى شما ميسر است، بخوانيد.»
3. معلوم است که قرآن ابتدا به قریش نازل شد و قریش افصح لغات را داشتند، اما چون برای دیگر اعراب تلاوت قرآن به صورتی که بر قریش نازل شده، سخت بود، حضرت رسول الله (صلی الله علیه و آله) به دیگر اعراب اجازه داد، که به لغات خودشان قرآن را تلفظ کنند. بنابراین اگر کسی به لغت تمیمی نیز قرآن را تلفظ می‌کرد، کافی بود، و حدیثی در کتب صحاح از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نقل شده است که حضرت فرمود: «انزل القرآن علی سبعه احرف، کلها کاف شاف.[2] قرآن بر هفت حرف نازل شده است، که همگی کفایت می‌کند.»
با توجه به امور یاد شده و هم‌چنین این‌که نماز، قرآن خواندن نیست، بلکه مناجات و ذکر است و در ذکر و مناجات، عربی بودن شرط نیست. بنابراین عربی خواندن در نماز شرط نیست.[3]
این استدلال حنفی مذهبان است، بر این‌که می‌توان نماز را به لغات دیگر نیز اقامه کرد. هر چند دیگر مکاتب فقهی با آن مخالفت کرده‌اند.

پی‌نوشت:

[1]. جمعی از نویسندگان، المذاهب الاسلامیه الخمسه، مرکز الغدیر ، بیروت، چاپ سوم 2010م،ص256.
[2]. ابن عبد البر، يوسف بن عبد الله، الاستذكار، تحقيق: سالم محمد عطا، محمد علي معوض، دار الكتب العلمية، بيروت، چاپ اول، 1421ق، ج2، ص187.
أبو عمر يوسف بن عبد الله النمري القرطبي،التمهيد لما في الموطأ من المعاني والأسانيد، تحقيق: مصطفى بن أحمد العلوي، محمد عبد الكبير البكري، وزارة عموم الأوقاف والشؤون الإسلامية، المغرب، 1387ق، ج4، ص278.
[3]. جمعی از نویسندگان، المذاهب الاسلامیه الخمسه، مرکز الغدیر ، بیروت، چاپ سوم 2010م، ص260.

نویسنده: مجتبی محیطی