فرقه اهل حق کمال انسانی را در رسیدن به مقام حقیقت و فنای فی الله می داند و معتقد است که این استکمال، از رهگذر اعتقاد به دونادون و چرخه انتقال روح در هزار و یک مرتبه به دست می آید.

مساله مرگ و فرجام زندگی انسان از مهمترین مسائلی است که آدمی نسبت به آن هراسان و ترسان است که از جمله راهکار رهایی از آن و میل به جاودانگی و غلبه بر مرگ از دیدگاه کسانی که هویت انسان را در حضور دنیوی می‌دانند، تناسخ و دونادون است.

تناسخ از باورهای مشترک و مهم آیین های اهل حق و هندوییسم است که در اهل حق از آن به دونادون تعبیر می شود. نقطه افتراق این دو در نظریه تناسخ، این است که در هندوییسم چرخه انتقال روح تا ابد ادامه داشته و هیچ پایانی برای آن وجود ندارد اما در نگاه اهل حق این چرخه انتقال محدود می باشد.

فرقه اهل حق معتقد به عدل الهی بوده و برای توجیه رنج ها و نقص های زندگی بشر و رابطه آن با عدل الهی به عقیده تناسخ و دونادون روی آورده اند و آن را مقتضای عدالت خداوند می دانند.

مرجئه حقیقت ایمان را امری قلبی دانسته، به گونه ای که عمل، در افزایش و کاهش آن بی تاثیر است. فرقه اهل حق از آنجا که دین را صرف محبت قلبی و آن هم محبت حضرت علی (ع) می دانند، می توان این فرقه را استمرار تفکر فرقه مرجئه دانست.

کلام خرانه یا نامه سرانجام مهم ترین متن دینی فرقه اهل حق به شمار می رود. این کتاب که در نظر غالب اهل حق در حکم وحی منزل بوده و تعلیمات آن کامل و بالاترین سند مسلکی و حاکم بر جمیع شئون زندگانی اهل حق می باشد، بر دونادون استوار است.