مقدمه

پيش از شروع به مطالعه ي كتاب، به خوانندگان گرامي يادآوري مي شود كه به نكات زير توجه فرمايند: با اينكه در پيش گفتار اين كتاب تذكر داده ام، در اينجا نيز مكررا يادآوري مي نمايم كه، ما در بيان مطالب اين كتاب تا توانسته ايم از راه بيطرفي رفته ايم و از روش علم «تاريخ اديان» پيروي كرده ايم كه در اصطلاح آن علم، «تاريخ اديان» پيروي كرده ايم كه در اصطلاح آن علم، بيطرفانه و بطور مجاز، به همه ي روشهاي ديني اعم از حق يا باطل حتي به بت پرستي و شرك اصطلاح (دين) و (مذهب) را كه در انگليسي «Religion» است، اطلاق كرده اند ما نيز، با پيروي از روش تاريخ اديان، گاهي آئين هاي باب و بهاء را در متن كتاب، به عنوان (دين) و (مذهب) خوانده ايم. روي اين كار، بعضي روحانيان شيعي از اين كار ما خورده گرفته و ما را مورد اعتراض قرار داده اند كه: اطلاق لفظ دين و مذهب به آن آئين ها از نظر اسلام جايز نيست، و به معناي آن است كه آن آئين ها را بر حق دانسته و به رسميت شناخته باشيم. با توجه به اين امر بود كه ما در اين صفحه، تذكر ميدهيم كه: منظور ما از اطلاق لفظ (دين) يا (مذهب) به آن آئين ها، اين نبوده است كه آنها را دين و مذهب بر حق شماريم، بلكه منظور ما بي طرفي و پيروي از اصطلاح و روش علم تاريخ اديان است از اين رو در اثناء چاپ كتاب، تا ممكن بود، سعي كرديم آن آئين ها را به جاي دين و مذهب، به نامهاي (مسلك) و (آئين) و يا (بابيگري) و (بهائيگري) خوانده ايم. با اين وصف باز در مواردي در متن كتاب، به آنها دين و مذهب اطلاق شده است، كه براي تصحيح آن موارد در غلط نامه كتاب تذكر داده شده است.
ان الذين آمنو و الذين هادوا و النصاري و الصابئين و المجوس و الذين اشركوا ان الله يفصل بينهم يوم القيامه. «قرآن، سوره حج، آيه 17» ترجمه: همانا خداوند، روز قيامت، ميان مسلمانان، يهوديان، مسيحيان، صابئين و مجوسيان و كساني كه براي خدا شريك قرار داده اند، داوري خواهد كرد
كل من في الوجود يطلب صيدا
انما الاختلاف في الشبكات
از:شيخ بهاء
يعني اندر زندگي هر كس پي صيدي رود
ليك باشد اختلاف شيوه ها در دامها
از: غلامرضا جمشيدي
آقاي يوسف فضائي (مولف كتاب) در شهر بهار همدان متولد شده و در سال 1336 به تهران آمده، و پس از گرفتن ديپلم، دوره ي ليسانس را در رشته ي زبان و ادبيات عربي در سال 1341 تمام كرده و پس از آن، دوره ي فوق ليسانس را در رشته ي اديان و عرفان (تاريخ اديان) در دانشگاه تهران به پايان رسانيده است، و اكنون دروس دوره ي دكتري آن رشته را گذرانيده و مشغول نوشتن رساله پايان نامه ي دوره ي دكتري مي باشد.